Ik weet niet meer precies of het nou afgelopen winter was of die daarvoor, maar het was een strenge. Decimeters dikke sneeuw in Hengelo, schaatsen rond het Torentje op de UT en meer van dat zulks. Ook mijn wormen hadden het koud. Na een paar jaar trouwe dienst zijn ze allemaal gestorven. Dat had ik kunnen voorkomen! Met wat hulp van de Wormenboerderij en een nieuwe batch compostwormen start ik de boel weer op. En deze keer zal ik wat beter voor ze zorgen.
Wormenbak zonder wormen
In de tussentijd bleven mijn compostbakken gewoon op het balkon staan. Wat er nog in zat, verteerde heel langzaam, maar het verteerde wel. Soort van. Maar ik kon er niet echt nieuw GFT-afval bij stoppen, dan zou de boel heel snel vol raken.
Keukenafval is dus een behoorlijke tijd bij het restafval gegaan bij ons. Nee, dat is niet de beste optie. Maar bij onze flat is ook geen voorziening voor GFT containers, helaas. (Ik had wel kunnen kijken naar de voedselfiets van de gemeente, though…)
Anyway, op Nudge kon ik geen wormen meer in de buurt krijgen. Helaas. Ik hoopte dat er stiekem nog wat eitjes overleefd hadden en dat mijn wormenbak vanzelf weer zou opstarten. Mja, twee wormen leverde dat op ofzo. En omdat ik ook andere dingen in mijn leven te doen had, was die wormenbak even niet zo’n prioriteit.
Tot de Wormenboerderij op mijn pad kwam!
Nieuwe compostwormen van de Wormenboerderij
Jasper en Emiel zijn in 2020 begonnen om zelf hun GFT-afval verwerken met compostwormen. Niet lang daarna hebben ze een mooie startup opgericht: ze verkopen verschillende maten wormenbakken (wormenhotels), compostwormen en toebehoren.
Van hen kreeg ik een mooie batch nieuwe wormen, een mix van compostwormen en tijgerwormen. Deze worden in een grote zak met aarde geleverd, en niet zuinig ook! Een halve kilo wormen is VEEL. Gelukkig heb ik twee wormentorens, zodat ik ze netjes kon verdelen.
Waar ik iets minder van gecharmeerd was, was het feit dat de wormen in een plastic zak zitten. Van dat geweven plastic wat allemaal losse sliertjes geeft als je er een mes in zet. Dat moet anders kunnen! Wormenboerderij en Kwekerij Wasse, wat dachten jullie van een papieren zak? Of een katoenen zak? Jullie vervoeren de wormen in droge aarde, en ik neem aan dat ze niet al te lang in de zak hoeven te zitten, dus het stukgaan van de zak valt vast mee. En dan kan de zak zelf na afloop in stukjes als bruine materie in de wormenbak! Win-win, zou ik zeggen. Think about it!
Anyway, verder krijg je er een zakje licht verteerbaar wormenvoer bij om de boel wat op te starten (dat zakje is dan wel weer van papier, kudo’s), en op de wormenzak staan instructies om rustig GFT-afval toe te voegen. Zitten de wormen er lekker doorheen? Dan kun je meer toevoegen. Zitten ze er niet in? Dan kun je beter even rustig aan doen.
Leuk detail: Wormenboerderij stopt er een bedankbriefje bij wat geprint is op groeipapier. Die bloemen kun je vervolgens bemesten met je eigen wormencompost en wormenthee!
Hier vind je hun mix van compostwormen en tijgerwormen die ik heb gekregen
Compostwormen in de winter
Maarja, de winter komt er weer aan. Geen idee hoe steng hij deze keer zal zijn – klimaatverandering maakt het weer namelijk behoorlijk volatiel. Dachten we in september nog dat we onze persoonlijke zo-lang-mogelijk-de-kachel-uitlaten-challenge niet tot eind oktober zouden volhouden, was het eind oktober opeens 18 graden buiten ‘s avonds. 🙄
Belangrijk dus om het weer goed in de gaten te houden, en in de herfst alvast voorbereidingen treffen om de wormen in de winter in leven te houden. Goed om te weten is dat de wormen het hardst werken bij 15-25°C, onder de 15°C langzamer jouw afval verteren, en onder de 5°C in winterslaap gaan.
Als het goed is, is de temperatuur in de wormenbak wat hoger dan de buitentemperatuur: Dit komt omdat er natuurlijk warmte vrijkomt bij het composteerproces.
Bereikt de temperatuur in de wormenbak het vriespunt, dan kunnen je wormen doodvriezen. Eitjes overleven het doorgaans wel. (Tenzij je dus een heel erg strenge winter hebt…)
15-25°C: Optimum temperatuur
Onder 15°C: Wormen werken langzamer
Onder 5°C: Wormen gaan in winterslaap
Onder 0°C: Grotere wormen vriezen dood
Je hebt dus basically 2 opties:
Het eerste is risicovol, vooral tijdens strenge winters. Wormen kunnen in een wormenhotel niet ver genoeg onder de grond kruipen om te ontsnappen aan de vrieskou. Ik kies dus voor het laatste, ik wil niet wéér dode wormen!
Zo help je je compostwormen de winter door
1 – Kies de goede soort bak
Ja, het is heel makkelijk om van een paar plastic bakken een wormenhotel te maken, maar de wanden zijn dun en isoleren niet heel erg goed. Voor mij te laat, maar sta je op het punt om een wormenhotel te kopen? Kies dan het liefst voor een houten model met dikke wanden. Betekent niet dat een wormentoren van dunne bakken “slecht” is – je moet er alleen wat meer aandacht aan besteden in de winter!
2 – Zet je wormenhotel in de winter binnen
Heb je een schuurtje waar het minder koud wordt dan buiten? Fijn! Dan heb je al een goede head start. Zet je wormenbak in de winter lekker binnen. Heb je een wat mooiere bak dan ik, die beter afsluit en minder last heeft van vliegjes, dan kun je hem misschien zelfs in huis zetten, als je een bijkeuken hebt is dat een ideale ruimte.
3 – Kies een beschutte plek
Heb je geen schuurtje of bijkeuken? Zoek dan een beschut plekje voor je wormenbak. Denk bijvoorbeeld aan een hoekje tegen een muur op het zuiden. Een muur op het zuiden vangt overdag veel zon, en straalt die warmte vervolgens uit. In de moestuin kun je hier gebruik van maken door zuidvruchten zoals vijgen of abrikozen tegen zo’n muur te laten groeien, maar je wormen zijn ook blij met dat beetje extra warmte! Let er wel op dat je in de zomermaanden de bak weer verplaatst naar een koele, schaduwrijke plek.
Ook helpt het om de bak uit de wind te houden. Wind zorgt er namelijk voor dat je compostbak versneld afkoelt.
4 – Isoleer je wormenbak
Heb je geen schuurtje of bijkeuken? Of wordt het daar ook wel erg koud? Isoleer je wormenbak dan. Dit kun je op verschillende manieren doen. Wikkel er bijvoorbeeld oude handdoeken omheen, of een oud fleecedekentje. Of hergebruik bubbeltjesplastic hiervoor.
5 – Laat de compost lekker zitten
Hoe meer compost er in de bak zit, hoe warmer je wormen het zullen hebben. Dit is natuurlijk een beetje lastig, omdat je juist in de koude maanden je moestuin weer klaar wilt maken voor het volgende seizoen! Maar er is omheen te werken. Wacht met het oogsten van je wormencompost tot het eind van de winter, wanneer het weer wat begint op te warmen.
6 – Voeg koffieprut toe
Koffieprut zorgt voor een verhoogde temperatuur tijdens het composteringsproces. Laat jouw wormen dus ook maar lekker genieten van jouw bakkie pleur!
Disclaimer: Ik heb dit item gekregen om over te bloggen. Natuurlijk probeer ik dat zo min mogelijk mijn mening te laten beïnvloeden. Ik streef er altijd naar om een eerlijk en inspirerend artikel te schrijven.