Zeepzieden basics #4: Het stappenplan voor zeep maken

Zoals beloofd, mijn stappenplan voor het maken van zeep! Het basisproces van zeep maken is iedere keer hetzelfde, alleen de ingrediënten kunnen wisselen. Soms is er een extra stap, zoals het maken van een infusie. Dit staat altijd vermeld bij het recept zelf.

Omdat ik op Ecohobbit meerdere zeeprecepten ga publiceren, is het misschien wel een goed idee om jullie in te wijden in de basics van het zeepzieden (of soaping). Zeepzieden is absoluut niet moeilijk, maar je moet wel een beetje investeren in wat basics, nauwkeurig werken en weten hoe je veilig te werk gaat. Daarom een handige serie om iedereen die zich hier in wil verdiepen, wat wegwijs te maken.

Stappenplan zeepzieden

1 – Veiligheid!

Heel belangrijk: voordat je ook maar iets gaat doen, ook al is het het afwegen van je ingrediënten, zorg je dat je helemaal ingepakt bent volgens de voorschriften in mijn vorige blogpost in deze serie. Zorg dat je ongestoord en goed geventileerd kunt werken.

2 – Zet je gereedschap klaar

Zorg dat je zeepmal klaar staat. Sommige zeepmallen hebben een siliconen liner, anderen moet je bekleden met bakpapier. Een siliconen cupcakemal is ook een uitkomst: dan hoef je je zeep na afloop niet eens te snijden!

Ook is het handig om alvast je bain marie klaar te zetten op het fornuis.

3 – Weeg je ingrediënten af

Voor het zeep maken weeg je je ingrediënten alvast af. Zo hoef je dat tijdens het proces niet meer te doen. Scheelt stress en fouten tijdens het werk, wat ook weer een stukje veiligheid is!

Gedemineraliseerd water: Direct in de maatbeker.

NaOH kristallen: In een schaaltje.

Vetten: Direct in de pan, of als je daar nog wat onwennig mee bent, eerst in aparte schaaltjes.

Kruiden en andere toevoegingen: In schaaltjes.

Essentiële olie: Hier ligt het er een beetje aan wat je fijn vindt: sommige mensen meten het van tevoren af in een klein glazen schaaltje. Zelf ben ik lui: ik peuter het druppeldopje uit de hals en zet het flesje weg totdat ik het nodig heb. Dan meet ik het met mijn maatlepels af en giet ik het direct in mijn zeep.

4 – Maak je loogoplossing

Giet je NaOH kristallen voorzichtig bij het water. Doe dit NOOIT andersom, dat kan een vulkaaneffect geven. Roer tot alle kristallen volledig zijn opgelost. Bij deze reactie wordt warmte gegenereerd en dit kan behoorlijk oplopen. Om te zorgen dat je loogoplossing weer op de ideale temperatuur is voor verzeping, moet je wachten tot de boel is afgekoeld. Het kan helpen om je maatbeker in een badje van ijs of koud water te zetten.

5 – Smelt je vetten

Zet een pan met een laag water op het fornuis en zet je pan met vetten hier netjes in, zodat hij met de oren netjes op de rand blijft hangen en met de bodem in het water zit. Zet het vuur zacht en smelt je boters au bain marie. Zorg dat er geen water in je pan met olie komt. Tip: hang je thermometer in de pan en zet het vuur uit zodra je de 40 graden bereikt. Blijf dan doorroeren tot alle vaste boters zijn opgelost. Bij de meeste boters is dit heet genoeg. Als je bijenwas gebruikt, moet je doorgaan tot 70 graden.

6 – Verzeping!

Haal je pan met vetten van je bain marie af, zet hem stevig op het aanrecht en steek je staafmixer erin. Wanneer je loogoplossing en vetten allebei tussen de 30 en 40 °C zijn, giet je de loogoplossing voorzichtig via de schacht van de staafmixer bij je olie. Op deze manier voorkom je de meeste belletjes. Zet dan je staafmixer rechtop en mix tot je de tracefase bereikt. Je kunt de mixer over de bodem bewegen, maar trek hem in hemelsnaam niet los van de bodem!

Trace: Dit is een heel belangrijke fase in het verzepingsproces. Het betekent dat je loog en olie goed gemixt zijn. Je zeep is klaar om eventuele toevoegingen bij te voegen en om in de mal te gieten. Je weet dat je trace hebt bereikt als je mengsel iets dikker wordt. Als je stopt met mixen en je staafmixer een beetje optilt, druppelt er wat zeep van af. Blijven deze druppeltjes eventjes liggen voor ze terug in de mix zakken, dan is dat trace!

Je hebt dunne en dikke trace, varierend van honing tot dikke yoghurt. Dunne trace is handelbaarder, en een dikkere trace is fijn voor als je na het gieten nog decoratieve pieken wilt maken op je zeep. Pas op dat je trace niet té dik wordt, want anders kun je je zeep niet goed meer luchtbelvrij in zijn mal krijgen. Houd er rekening mee dat sommige toevoegingen, zoals klei, effect kunnen hebben op de dikte van je trace.

7 – Toevoegingen

Zodra je trace hebt bereikt, kun je essentiële olie, kruiden en dergelijke ingrediënten toevoegen. Je voegt ze pas op dit moment toe, omdat er dan minder verloren gaat in de verzepingsreactie. Die heeft nu namelijk al voor een groot deel plaatsgevonden. Natronloog ziet namelijk echt niet het verschil tussen een olijfoliemolecuul en een essentiële oliemolecuul.

Mix je toevoegingen goed door je zeep en giet hem dan in zijn mal. Eventueel kun je je zeep nog decoreren door met een lepel mooie pieken te vormen of gedroogde kruiden bovenop te strooien. Zet je zeep veilig weg (buiten bereik van viezigheid, kinderen, huisdieren of huisgenoten die misschien denken dat je cake hebt gebakken) om uit te harden.

8 – Afwassen en opruimen

Was nu al je gereedschap af. Trek je veiligheidstenue uit en ruim je spullen op.

9 – Snijden

Na een paar dagen is je zeep hard genoeg om uit de mal te halen. Hij heeft nu een beetje de structuur van jonge kaas. Pas op dat je de randjes en hoekjes niet beschadigd! Snijd je zeep in stukken. Dit kun je langs een liniaal doen als je een beetje vaste hand hebt, maar zelf heb ik daar een handig tooltje voor met twee sleufjes waar je mooi recht door kunt snijden en alle stukken even groot worden.

10 – Curing (rijpen)

Leg een schone theedoek op een houten dienblad en zet je zepen daar met mooie tussenruimtes op neer. Zet ook nu weer je zeep veilig weg: nu komt het lange wachten: je zeep moet curen (of rijpen) om te zorgen dat de laatste loogmolecuultjes toch nog reageren, en om te zorgen dat al het water eruit verdampt.

Het is belangrijk dat alle loog is opgereageerd, omdat je anders met een irriterende zeep kan blijven zitten. Heb je teveel loog gebruikt: gooi je zeep dan weg. Jammer, maar pech gehad. Je wilt geen huidreacties.

Ook is het belangrijk dat alle water uit je zeep verdampt: zo wordt je zeep harder (hij zal wat inklinken) en verandert hij niet in een berg drek als je hem onder de kraan houdt.

Laat je zeep op zijn minst 6 weken curen voordat je hem gaat gebruiken!

3 reacties
  • fyfy schreef:

    Ik heb het vandaag geprobeerd, ik vond wel dat ik lang moest mixen met de staafmixer, voor dat het echt dikker werd, hoe weet je eigenlijk of er teveel loog in zit of niet?
    Ja ik hoorde eraan proeven, maar is dit niet gevaarlijk?ik wil je bedanken voor de heldere uitleg,
    No nonsens, super

    Groet Fyfy

  • Sietske schreef:

    Hallo
    Er is iets niet goed gegaan tijdens het zeep zieden want de zeep is nu na 2 dagen nog niet stevig
    Wat kan ik doen.

    • Charlotte schreef:

      Sorry, dit is zo weinig informatie dat ik je niet kan helpen. Dit kan aan verschillende dingen liggen:
      1) Je hebt een recept samengesteld met een te lage hardheid (als je je eigen recept hebt gemaakt),
      2) Je hebt de verhoudingen niet goed,
      3) Je hebt niet goed gemixt,
      4) Het is een 100% olijfolie zeep, die doen er een jaar over om uit te harden schijnt (zelf nog nooit geprobeerd).

      In het geval van optie 4 moet je geduld hebben. Bij optie 1, 2 en 3 is het het beste om de boel weg te gooien (giet eerst in een oud melkpak en draai de dop erop) en opnieuw te beginnen. Jammer maar helaas. Het is niet veilig om een mislukte batch toch te gebruiken als zeep, omdat je niet weet of de loog goed met de vetten heeft gereageerd.

  • Comments

    Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

    Scroll naar boven