Als blogger en freelance schrijver doe je veel in je eentje. Daarom wil ik wat vaker onder de mensen komen. Ik vind het interessant om kennis te maken met mensen die traditionele, natuurlijke en duurzame ambachten uitoefenen. Eén van die beroepen is imker. Ik nam contact op met Bijenteeltvereniging Hengelo en werd uitgenodigd om bij Joyce en Simon een kijkje in de bijenkasten te nemen.
Eigenlijk zouden we aan het begin van de zomer al een keer afspreken, maar toen was het ontzettend buiïg en vies weer, en dan is het niet zo goed voor de bijen om de kasten open te maken. Dus na mijn vakantie een nieuwe afspraak gemaakt, voor eind augustus.
Honing verzamelen is echt niet het enige wat een imker doet. Het honingseizoen is al voorbij, vandaag gaan ze de kasten controleren en winterklaar maken. Hebben de bijen genoeg voer voor de winter? Hebben ze last van varroamijt?
Zo gezegd, zo gedaan. Op een warme ochtend om 10 uur stapte ik aan de andere kant van Hengelo van mijn fiets en werd ik hartelijk ontvangen met thee en lekkers. Joyce en Simon zijn net als veel andere imkers hobbyisten, en zoals Simon het noemt “imkers van de nieuwe generatie”.
De imker vroeger en nu
Vroeger waren de meeste imkers boeren. Bijenwas was het hoofdproduct, omdat dat gebruikt kon worden voor kaarsen en het waterdicht maken van kleding en spullen. Honing was bonus. Tegenwoordig is dat omgedraaid: bijen worden nu vooral voor hun honing gehouden.
Waar een imker vroeger vooral lekker zijn ding deed met de bijen en niet veel anders, vinden veel van de huidige imkers educatie ook een heel belangrijk element. Zonder bijen worden veel planten niet bevrucht, en een hoop van onze voedselgewassen zijn daar afhankelijk van.
Tegenwoordig zijn steeds meer imkers hobbyisten, en bevinden ze zich vooral in de stad. Een deel is nog wel professioneel, en wordt vooral door de tuinbouw ingehuurd om kasten neer te zetten voor de bestuiving van onze voedselgewassen.
Kasten winterklaar maken
Joyce en Simon hebben 3 kasten in hun tuin staan. Vandaag was het tijd voor de wintercontrole: kijken of de bijen genoeg honing hebben, of er broed is, vuile raten vervangen en controleren op varroamijt.
Ik kreeg ook zo’n typerend wit pak met gaasmasker aan. Toen de kasten één voor één open gingen, was dat best wel spannend! Uit één zo’n kast kunnen wel 50.000 bijen komen, en die vliegen je dan allemaal om de oren. Als je zelf rustig blijft, blijven de bijen doorgaans ook wel relaxt, hoewel er wel duidelijk verschil was tussen kast 1 en kast 2: het ene volk was heel relaxt, het tweede volk een stuk agressiever.
Ik ben slechts één keer gestoken, door een bij die klem zat tussen mijn vingers. Het is wel interessant hoe verschillend bijen reageren op Joyce en Simon: Joyce kan probleemloos met haar blote handen in de kast, terwijl de bijen veel agressiever zijn naar Simon. Kennelijk is dat omdat mannen toch anders ruiken dan vrouwen.
Uiteindelijk hebben we een stuk of wat vuile raten vervangen door schone raatvellen (dan hebben de bijen alvast een beginnetje). Er zat nog een hoop honing in de broedbak, dus er hoeft deze winter maar deels te worden bijgevoerd met suikerwater.
Volken scheppen
Als het goed is, breekt er nu een rustigere periode aan, met de winterslaap in het verschiet. Maar in de lente/zomer kan dat wel anders zijn! Er moet dan om de 12 Ã 13 dagen (maar makkelijker is een standaard dag in de week) gecontroleerd worden of er een nieuwe koningin in de maak is, want een nieuwe koningin betekent dat een volk zich opsplitst en gaat zwermen.
Zwermen kun je voorkomen door de nieuwe koningin op tijd te doden, of door haar met een deel van het volk en voldoende voedsel in een nieuwe kast te plaatsen.
Joyce en Simon worden echter regelmatig gebeld of ze een volk kunnen scheppen wat bij iemand in de tuin is neergestreken. Ze geven dat dan een nieuw thuis, veilig in een bijenkast.
Bijen kweken
Wat Simon ook vertelde is dat ze op de waddeneilanden nieuwe bijenvolken kweken. Bijen vliegen maximaal 3 kilometer, dus als je de kasten meer of minder dan 6 kilometer uit elkaar zet, kun je koninginnen en darren van volken met gewenste eigenschappen met elkaar laten paren. De darren gaan dan naar hangplekken, en de koninginnen vliegen daar overheen om bevrucht te worden.
Tegenwoordig wordt er geselecteerd op bijen die niet stekerig zijn, veel honing produceren en (in verband met varroamijt) die goed poetsgedrag vertonen. De bevruchte koninginnen kunnen dan opgestuurd worden naar een imker die deze eigenschappen graag heeft.
Wanneer het volk in de kast dan merkt dat ze geen koningin meer hebben, voeren ze een aantal larven koninginnegelei om een nieuwe koningin te maken.
Tot slot
Uiteindelijk heb ik zoveel geleerd over wat een imker allemaal doet dat ik dat hier niet allemaal kwijt kan. Het was een toffe ochtend, heel spannend af en toe, maar ook heel interessant! Natuurlijk kon ik niet weg zonder 2 potjes honing van afgelopen seizoen mee te nemen: een lichte lindehoning en een donkere waldhoning.
Joyce en Simon, dankjewel voor jullie gastvrijheid en enthousiasme!
Meer weten over bijen?
De bijentuin in Hengelo is weer open voor bezoekers, kijk in hun agenda voor de openingstijden. Normaal gesproken zijn ze ook iedere zondag open, maar in verband met corona tijdelijk niet.
Adres: Landmansweg 141, 7557 ZA Hengelo
Website: bijenteeltvereniginghengelo.nl