Excursie naar een plasticrecycler: alle ins en outs over plasticrecycling

Een tijdje geleden ben ik met GroenLinks afdeling Hengelo op excursie geweest naar De Paauw / Rodepa, een van de grootste plasticrecyclers in Europa. Hier hebben we een hoop geleerd over wat plastic nou precies is en hoe plasticrecycling werkt. Een heel interessante avond, en natuurlijk deel ik mijn ervaringen hier met jullie!

Wat is plastic?

Plastic is een verzamelnaam voor een groep sterke en multifunctionele kunststoffen gemaakt van aardolie. Er zijn honderden, zo niet duizenden verschillende soorten plastic en die hebben allemaal andere eigenschappen. Niet alleen hard en zacht, dik en dun, maar ook flexibel of niet flexibel, luchtdicht of luchtdoorlatend, of bijvoorbeeld stretch- of krimpfolie.

Plastic an sich is niet slecht

Plastic breekt niet of nauwelijks natuurlijk af, waardoor het in principe een heel sterk en duurzaam materiaal kan zijn. Ook het feit dat aardolie de grondstof is, hoeft niet per se een probleem te zijn.

Van een liter aardolie kun je veel meer plastic maken dan dat het je oplevert als je er benzine van maakt en de boel opstookt. Nu zeg ik natuurlijk niet dat we maar onbeperkt aardolie moeten oppompen om plastic van te maken. Integendeel. Het tempo waarmee we aardolie uit de grond halen is absoluut schadelijk, daar bestaat geen twijfel over. Aardolie als brandstof moeten we zo snel mogelijk van af. Maar aardolie als grondstof is in beginsel niet slecht. We moeten alleen niet te greedy worden en alles met een rotgang erdoorheen jagen.

Het is vooral de manier waarop wij als mensen ermee omgaan: het plastic tasje was ooit uitgevonden als een zeer lichtgewicht, sterk en herbruikbaar alternatief voor de papieren boodschappentas. Maar tegenwoordig gebruiken we veel plastic als wegwerpmateriaal. En zelfs dát hoeft geen probleem te zijn als we het niet in de natuur flikkeren, maar netjes verzamelen en recyclen.

Nederland loopt wat dat betreft voorop: wij hebben een zeer geavanceerd afvalverwerkingssysteem in ons land waar we trots op mogen zijn. Bijna al ons afval wordt op een nette manier verwerkt (al dan niet gerecycled).

Zeeplastic

Maar hoe zit dat dan met al die grote velden plastic die in de oceaan drijven? Waar komen die dan vandaan? Natuurlijk belandt er ook in Nederland zwerfafval in de natuur en uiteindelijk in zee. Dat is natuurlijk dieptriest als je bovenstaande net gelezen hebt en absoluut onnodig. Maar het merendeel van de Nederlanders is geen Tokkie en stopt zijn plastic netjes in de oranje bak.

De overgrote meerderheid van al dat zwerfplastic in zee komt niet uit Nederland. Dat komt uit landen waar ze niet zulke geavanceerde afvalverwerkingssystemen hebben en waar minder of zelfs geen controle is op dat gebied. Landen waar mensen cultureel helemaal niet bezig zijn met hoe ze netjes met hun afval omgaan. En soms is dat helemaal niet hun schuld.

Want als jouw eerste levensbehoeften zoals voedsel en een dak boven je hoofd al met moeite vervuld worden, hoe in vredesnaam kun je dan van afvalverwerking een prioriteit maken? Daarom is het zo belangrijk dat welvarende landen dat wél doen en daarin het voortouw nemen.

Hoe recycle je plastic?

Bij De Paauw / Rodepa hebben we een rondleiding gekregen langs de hele keten, zodat we met eigen ogen konden zien hoe dat nou precies in zijn werk ging. En dat was super interessant!

Inzamelen

De hele keten begint op dit moment bij de consument: wij moeten ons plasticafval netjes scheiden van de rest, zodat plasticrecyclers ermee aan de slag kunnen. Het is natuurlijk wel de bedoeling dat we dat netjes doen, zodat zij niet eerst nog kilo’s afval en niet-recyclebaar spul ertussenuit moeten vissen.

De Paauw / Rodepa koopt grote hoeveelheden plastic op om te recyclen. Dit komt uit grofweg 2 bronnen: post-consumer (wat wij allemaal in de oranje bak/zak stoppen) en post-industrie.

Post-industriemateriaal is het makkelijkst om te recyclen: vaak zijn dit grote hoeveelheden van eenzelfde soort materiaal, wat bijvoorbeeld is binnengekomen na een fabricagefout of na grootschalig gebruik.

Verwerken

Dan begint het daadwerkelijke recyclen. Bij De Paauw / Rodepa werken ze met mechanische recycling: hier wordt het originele materiaal omgesmolten tot pellets.

Eerst wordt het materiaal versnipperd. Daarna worden (bij post-consumer plastic) alle stukjes folie gescheiden van het zwaardere plastic. Deze twee groepen worden apart verwerkt. Na het scheiden wordt het plastic gesmolten, zoveel mogelijk onzuiverheden worden eruit gefilterd en tot slot worden er kleine pellets van gemaakt.

Een andere optie is chemische recycling: bij deze manier wordt het originele materiaal afgebroken tot polymeer- of zelfs moleculair niveau, om hier daadwerkelijk van begin af aan nieuw materiaal van te bouwen. Deze methode staat echter nog in de kinderschoenen en wordt eigenlijk alleen nog in laboratoria gebruikt.

Gebruiken

Afhankelijk van het gebruikte bronmateriaal krijg je verschillende soorten harde of zachte pellets, en natuurlijk hebben ze een bepaalde kleur. Post-industrie pellets zijn doorgaans van hogere kwaliteit dan post-consument pellets, simpelweg omdat ze doorgaans van 1 soort plastic gemaakt worden in plaats van een mix. De holy grail zijn witte en transparante pellets: hiermee kun je nog alle kanten op.

De gerecyclede pellets worden verkocht aan fabrikanten die hier weer verpakkingen van maken, of in sommige gevallen gebruiksvoorwerpen. Denk maar aan de producten van bijvoorbeeld Elho!

Klinkt simpel. Waarom is het dan zo moeilijk?

Het is vooral moeilijk omdat er zoveel verschillende soorten plastic zijn. Het is onmogelijk om al die honderden soorten plastic te scheiden en daar een perfect gelijkwaardig product van te maken, zoals bijvoorbeeld bij papier of glas. Het resultaat is dat je maar een paar verschillende soorten gerecycled plastic kunt maken met een beperkt aantal eigenschappen. Zulk plastic is een mix van bepaalde materialen en niet voor alle soorten gebruik geschikt.

Een heel lastig geval is plastic dat bestaat uit verschillende laagjes. Vaak worden er voor een bepaald soort verpakking verschillende plastics met verschillende eigenschappen gecombineerd. Bij mechanisch recyclen kun je die laagjes niet meer van elkaar scheiden en verliezen ze vaak de functie die ze hadden, omdat alle moleculen na afloop door elkaar zitten.

Een ander probleem is gekleurd plastic. Die verf kun je er niet eerst afhalen voor je gaat recyclen. Omdat veel verpakkingen met meerdere kleuren bedrukt zijn, krijg je grijs of zwart plastic als resultaat, wat eigenlijk alleen nog geschikt is voor vuilniszakken en van die zwarte bloempotjes voor je zaailingen.

Als Coca Cola nu in één keer wilde overstappen op gerecycled plastic…

…dan zouden alle plasticrecyclers in Europa samen niet aan de vraag kunnen voldoen. Hoe komt dat eigenlijk?

Ten eerste hebben ze daar de benodigde capaciteit niet voor. Ten tweede zit het hem in het aangeleverde materiaal. Wat er binnenkomt bij plasticrecyclers is nog heel inconsistent: ingezameld post-consumentplastic bevat honderden verschillende soorten plastic, in minstens zoveel kleuren. Hier kun je niet een constante stroom van een specifiek soort plastic van maken.

Lineair versus circulair denken

Het probleem is een lineair productieproces: de ontwerper verzint iets leuks, de fabrikant drukt op een spreekwoordelijke grote rode knop en binnen een paar dagen hebben ze precies de materialen die ze willen hebben. Ze betalen verpakkingsbelasting, en dan is het niet meer hun probleem wat er met dat plastic gebeurt.

Eigenlijk is dat een verkeerd systeem. Het is een soort aflaat waardoor de fabrikant zich niet meer verantwoordelijk voelt voor wat er met de verpakking gebeurt. En het stomme is dat die verpakkingsbelasting niet eens de kosten van sortering en recycling dekt.

Wat er eigenlijk nodig is, is een écht circulair systeem. De Paauw / Rodepa gaat vaak ook als adviseur met verschillende partijen in de keten om tafel en vraagt dan: “Hoe zorgen jullie ervoor dat het plastic weer bij een recycler komt en in de keten blijft?”

Ja, dat is schrikken als je aan een lineair systeem gewend bent. Maar een zeer legitieme vraag. Als je gerecycled plastic wilt gebruiken, moet je er ook voor zorgen dat het goed gerecycled kán worden. Je moet als het ware eigenaar blijven van het spul, je verantwoordelijk voelen, zodat je er als fabrikant ook baat bij hebt dat het zo vaak mogelijk hoogwaardig gerecycled kan worden.

Verantwoordelijkheid in de héle keten

De ontwerper moet een ontwerp maken wat op hoogwaardig niveau kan worden gerecycled. Dus transparant, wit, of in 1 kleur; gemaakt van 1 soort plastic, en dan bij voorkeur een gestandaardiseerde vorm. Het zou bijvoorbeeld ontzettend helpen als alle shampoo-, zeep-, afwasmiddel-, allesreiniger- en dergelijke flessen van 1 soort plastic gemaakt zouden zijn. Zijn ze dat dan niet? Nee, dat zijn ze op dit moment niet.

De groothandels en supermarkten zouden ook hun steentje bij kunnen dragen aan het plastic scheiden: pallets worden vaak aangeleverd met stretch- of krimpfolie eromheen. Twee verschillende soorten plastic die heel goed apart te recyclen zouden zijn. Alleen dát al scheiden in 2 bakken zou fantastisch zijn en heel veel opleveren. Helaas vinden de betreffende partijen dat op dit moment nog “te moeilijk” of “teveel moeite”.

Tenslotte is het natuurlijk aan ons als consument om “het restje” wat daadwerkelijk bij ons in huis komt netjes te scheiden. Soms staat er een logootje op de verpakking waardoor duidelijk is dat het bij het plastic mag, andere keren moet je je gezonde verstand even gebruiken.

Een duurzame wereld hoeft niet per se een 100% plasticvrije wereld te zijn. Plastic is een waardevoller materiaal dan we willen denken. Een wereld waarin we verantwoordelijk en circulair met plastic omgaan is wél heel belangrijk. De plasticrecyclingindustrie is nog lang niet uitontwikkeld. We kunnen het!

Dankjewel GroenLinks Hengelo en De Paauw / Rodepa voor deze leerzame excursie!

Disclaimer: Dit was een gratis excursie, georganiseerd voor en door leden van GroenLinks Hengelo. Ik ben ook als lid meegegaan omdat ik het zelf interessant vond, en ben niet gevraagd in mijn rol als blogger om mee te gaan. Dit artikel is op geen enkele manier gesponsord.

2 reacties
  • Lydia schreef:

    Gelukkig worden robots met machine learning steeds beter in het scheiden van afval, dus dat zou mogelijk het probleem van alle verschillende soorten plastic deels kunnen oplossen
    https://www.fastcompany.com/90430489/meet-the-tireless-robots-that-are-helping-to-tackle-the-recycling-crisis?partner=rss&utm_source=rss&utm_medium=feed&utm_campaign=rss+fastcompany&utm_content=rss?cid=search

  • Comments

    Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

    Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

    Scroll naar boven